De Saudische economie heeft te lijden onder lage olieprijzen en de ambitieuze ‘vicekroonprins’ Mohammed bin Salman Al Saud wil zijn land hervormen. Maar daarmee neemt hij een groot politiek risico omdat zijn conservatieve landgenoten daar niet per se op zitten te wachten.
Dat schrijft journalist Glen Carey voor Bloomberg na een bezoek aan Saudi-Arabië.
Het gesloten, conservatieve en van oudsher voorzichtige land moet tegen 2030 een veel diversere economie hebben, die niet alleen afhankelijk is van fossiele brandstoffen.
Het belang van olie voor Saudi-Arabië – maar vooral het belang van Saudi-Arabië voor de oliemarkt – werd maandag nog eens onderstreept toen de olieprijzen omhoogschoten na het signaal dat Saudi-Arabië bereid is zijn olieproductie verder te verlagen dan afgesproken, nu ook olieproducenten buiten het OPEC-kartel hebben beloofd hun productie in te perken.
Amerikaanse olie werd 2,6 procent duurder tot 52,83 dollar per vat en Brent ging 2,3 procent omhoog tot 55,60 dollar per vat.
Tradities veranderen
Mohammed bin Salman Al Saud is de 'vicekroonprins' van het land en de aanjager van de vernieuwingen. Hij is slechts 31 jaar oud en de tweede in lijn voor troonsopvolging, maar gezien de mystieke politiek van het koninkrijk kan dat snel veranderen.
Zeker als hij zijn hand overspeelt in de poging om zijn land aansluiting te laten vinden bij de wereldeconomieën die meer doen dan één ding. Die kans is aanwezig, want naast minder afhankelijk zijn van olie, wil Mohammed bin Salman ook overwegen of Saudi-Arabië minder traditioneel kan functioneren.
Tradities zijn in het conservatief-islamitische land een groot goed. Want hoewel ondernemers en bedrijfsbestuurders in mondaine steden als Jeddah en de hoofdstad Riyadh de plannen van de prins toejuichen, zien studenten in de noordelijke provincie Qassim liever niet dat mannen en vrouwen te veel mengen, aldus Bloomberg.
Geestelijken overtuigen
"De prins en zijn medestanders zullen een kritische massa van conservatieven moeten overtuigen - en dan vooral de religieuze orde - van de wijsheid achter hun modernisering", meent Paul Pillar, professor aan Georgetown University. Hij ziet een mogelijkheid dat de geestelijken meer invloed krijgen op onderwijs en sociale mores, terwijl het regime zich toelegt op economische hervormingen.
Mochten de geestelijken zich verzetten, dan kan dat overslaan naar de familie van Mohammed bin Salman. Oudere leden kijken wellicht met argwaan naar zijn snelle stijging in de rangorde.
Maar de prins is helder: er is geen alternatief. Als Saudi-Arabië niet moderniseert en minder uitgeeft, kan het failliet gaan. Dus is hij sinds de lage olieprijs in 2014 bezig om vrouwen toe te laten in de arbeidsmarkt, het overheidsapparaat te snoeien, buitenlands geld aan te trekken en ondernemerschap te bevorderen.
Overheidsbanen populair
Dat raakt zowel de overheid als de bevolking in de portemonnee. De inwoners van Saudi-Arabië zijn gewend geraakt aan uitkeringen of goedbetaalde overheidsbanen, die beiden een sociaal contract zijn geworden voor de absolute monarchie die de familie-Saud al bijna een eeuw in stand houdt.
Prins Mohammed wil zijn landgenoten in echte banen zien en de overheidsuitgaven terugschroeven met 15 procent door ambtenaren te ontslaan.
Ondertussen groeit de Saudische economie nog slechts 1,3 procent dit jaar, is de verwachting. Dat is maar een beetje beter dan tijdens de wereldwijde kredietcrisis in 2009.